Historia Collegium Marianum
W dzieje katolickiego szkolnictwa Pomorza, po 39 latach przymusowej nieobecności, w roku Wielkiego Jubileuszu 2000, wpisuje się ponownie Collegium Marianum.
Pod tą nazwą kryje się historia szkoły średniej, począwszy od założonej w 1836 roku "Szkoły tumskiej i śpiewaczej", poprzez progimnazjum, prywatne gimnazjum i liceum koedukacyjne stolicy biskupiej w Pelplinie, aż po Niższe Seminarium Duchowne (NSD), zamknięte przez władze komunistyczne w 1961 roku. W latach niewoli narodowej było ono, według powszechnie panującej opinii, najbardziej zasłużoną dla krzewienia polskości szkołą średnią na Pomorzu Gdańskim.
Twórcą szkoły w czasach, gdy Kościołem powszechnym kierował papież Grzegorz XVI, był biskup chełmiński Anastazy Sedlag. Ten gorliwy duszpasterz i gorliwy administrator, w piśmie z dnia 11 listopada 1834 roku skierowanym do ministra oświaty Karla Altensteina w Berlinie, uzasadniał potrzebę utworzenia szkoły brakiem ministrantów i śpiewaków dla katedry. Pelplin został w 1820 roku wyznaczony na stolicę diecezji chełmińskiej, powiększonej na podstawie bulli "De salute animarum" z dnia 16 lipca 1821 roku, kiedy do starej diecezji chełmińskiej przyłączono z diecezji włocławskiej cały archidiakonat pomorski po lewej stronie Wisły wraz z dekanatem fordońskim, z archidiecezji gnieĄnieńskiej północną część archidiakonatu kamieńskiego, a z diecezji płockiej dekanat górznieński. Uroczyste przeniesienie stolicy biskupiej z Chełmży do Pelplina nastąpiło 3 sierpnia 1824 roku. Do tej niewielkiej wioski przybyło wielu księży, kanoników kapituły katedralnej, wikariuszy katedralnych, profesorów seminarium i sekretarzy biskupich. Zaistniała więc potrzeba przygotowania ministrantów do służby liturgicznej kapłanom oraz założenia chóru śpiewaczego dla katedry. W poniedziałek, 6 kwietnia 1836 roku uroczystego aktu otwarcia i poświęcenia szkoły dokonał biskup Anastazy Sedlag.
Szkoła ta, położona na Kociewiu, gromadziła młodzież z diecezji chełmińskiej, z Warmii, Powiśla, Wielkopolski i Śląska. W czasie zaborów była "kuźnią polskości". Wyszło z niej wielu wybitnych Polaków: uczonych, działaczy narodowo-społecznych, bojowników o polską kulturę i wolność na Pomorzu oraz znakomitych biskupów i kapłanów, a wśród nich dwóch błogosławionych i kilku kandydatów na ołtarze.
W liście pasterskim na rozpoczęcie Wielkiego Postu biskup Jan Bernard Szlaga napisał: "Chcę, ażeby w murach tej szkoły, czyli w pelplińskim Collegium Marianum, uczyli się chłopcy, którym zależy na tym, aby ich chrześcijańska świadomość mogła dojrzewać w stopniu wyjątkowym tak, jak jest to nieosiągalne gdzie indziej. Oczekuję po tej szkole, że będzie ona przygotowywała naszą elitę katolicką, ale także będzie przygotowywała do wyboru drogi życia tych chłopców, którzy wcześnie odczuwają głos powołania do służby Bożej".
Na podstawie:
ks. Stanisław Grunt "Dzieje dawne i niedawne Collegium Marianum" Pelplin 2000
Znani absolwenci:
* Mieczysław Piechowski - polski dziennikarz i działacz patriotyczny, uczęszczał do szkoły w latach 1886-1890
* Ludwik Rydygier (1850-1920) - słynny chirurg, pierwszy na świecie dokonał resekcji żołądka
* ks. Franciszek Rogaczewski (1892-1940) - błogosławiony kościoła katolickiego
* ks. Bronisław Komorowski (1889-1940) - błogosławiony kościoła katolickiego
* bp. Konstantyn Dominik (1870-1942) - biskup sufragan chełmiński
* ks. Edward Blericq (1895-1946) - wikariusz generalny archidiecezji gnieźnieńskiej w czasie II wojny światowej.
* ks. Alojzy Majewski (1869-1947), założyciel pallotynów na ziemiach polskich
* prof. dr hab. dr h.c. Franciszek Grucza (1937 - ) - profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, twórca Polskiej Szkoły Lingwistyki Stosowanej
* Wacław Szczeblewski (1888-1965) - artysta malarz
* prof. dr hab. Jan Bernard Szlaga (1940-2012) - biskup ordynariusz diecezji pelplińskiej, wznowił działalność Collegium Marianum w Pelplinie
Przyszłość Collegium Marianum to:
* odrestaurowany budynek, o który powinni zadbać wszyscy mieszkańcy i gospodarze
* uczniowie, którzy w pełni wykorzystują dar nowej możliwości kształcenia się w katolickiej szkole,
* kadra naukowa i wychowawcza, której będzie zależało na wysokim poziomie dydaktycznym i wdrażaniu wartości chrześcijańskich,
* fundusze umożliwiające jej funkcjonowanie, których zabezpieczenie powinno leżeć na sercu wiernym diecezji.
Nadal niech będą aktualne słowa biskupa Anastazego Sedlaga, założyciela szkoły: "Oby Opatrzność Boska swoim błogosławieństwem czuwała nad tym w najlepszej intencji założonym zakładem, iżby z niego wychodzili tylko godni członkowie społeczeństwa, którzy by zaszczyt przynosili tutejszej prowincji. Lecz oby też, jeżeli zakład spełni położone w nim nadzieje, znaleĄli się jak najliczniejsi dobroczyńcy, którzy by dla chwały boskiej chętnie przyczyniali się do jego utrzymania i rozszerzania".
